Viccionari:Segona declinació en llatí

De Viccionari
2a decl.
Tema -o-
Genitiu -i

Els mots llatins de la segona declinació es divideixen en tres grups segons la terminació del nominatiu singular: -us, -er, -um. El genitiu és -i.

El noms de ciutats o illes i algun substantiu, com humus, presenten el cas locatiu amb la desinència -i. Indica el lloc on passa alguna cosa o allà on un es troba: Lugduni, a Lió; humi, a terra.

Noms en -us[modifica]

El gènere dels substantius en -us és majoritàriament masculí. Són femenins els noms d'arbres (pinus), els topònims (Aegyptus) i humus. Són neutres vulgus, virus i pelagus.

Particularitats:

  • Els noms en -ius contreuen el vocatiu singular en -i. En l'època clàssica, abans d'August, també es contreia el genitiu singular.
  • És irregular deus per contraccions en el plural i sense vocatiu singular.
  • Alguns noms, com locus, tenen doble plural: loci, locorum m., llocs; loca, locorum n., comarca.
  • Els neutres pelagus, virus i vulgus no tenen plural i es declinen com els neutres en -um.
  • Alguns noms, com sestertius i modius (generalment paraules força antigues o de més de tres síl·labes), mantenen el genitiu plural arcaic en -um.

Paradigmes:

populus, -i
Cas Singular Plural
Nominatiu populus populī
Vocatiu popule populī
Acusatiu populum populōs
Genitiu populī populōrum
Datiu populō populīs
Ablatiu populō populīs
filius, -i
Cas Singular
Nominatiu filius
Vocatiu fili
Acusatiu filium
Genitiu filiī
Datiu filiō
Ablatiu filiō
deus, -i
Cas Plural
Nominatiu deī/diī/dī
Vocatiu deī/diī/dī
Acusatiu deōs
Genitiu deōrum/deum
Datiu deīs/diīs/dīs
Ablatiu deīs/diīs/dīs

Noms en -er[modifica]

Tots són de gènere masculí.

Particularitats:

  • La majoria de noms en -er perden la -e- del nominatiu i vocatiu singular en la resta de casos.
  • Alguns, però, la conserven: puer, socer, gener, vesper, adulter. Són mots formats per reducció i assimilació que ja tenien la -e- etimològica: pueros>puers>puer
  • Vir, viri i els seus compostos (triumvir) es declinen com -er mantenint la vocal.

Paradigmes:

ager, agri
Cas Singular Plural
Nominatiu ager ag
Vocatiu ager ag
Acusatiu agrum agrōs
Genitiu ag agrōrum
Datiu ag agrīs
Ablatiu ag agrīs
puer, pueri
Cas Singular Plural
Nominatiu puer puerī
Vocatiu puer puerī
Acusatiu puerum puerōs
Genitiu puerī puerōrum
Datiu puerō puerīs
Ablatiu puerō puerīs
vir, viri
Cas Singular Plural
Nominatiu vir virī
Vocatiu vir virī
Acusatiu virum virōs
Genitiu virī virōrum/virum
Datiu virō virīs
Ablatiu virō virīs

Noms en -um[modifica]

Tots són de gènere neutre.

Particularitats:

  • Els noms en -ium solien contraure el genitiu singular en -i en l'època clàssica abans d'August.

Paradigmes:

templum, -i
Cas Singular Plural
Nominatiu templum templa
Vocatiu templum templa
Acusatiu templum templa
Genitiu templī templōrum
Datiu templō templīs
Ablatiu templō templīs
adverbium, adverbi
Cas Singular
Nominatiu adverbium
Vocatiu adverbium
Acusatiu adverbium
Genitiu adverbiī/adverbī
Datiu adverbiō
Ablatiu adverbiō
virus, -i n.
Cas Singular
Nominatiu virus
Vocatiu virus
Acusatiu virus
Genitiu virī
Datiu virō
Ablatiu virō

Vegeu també[modifica]